مفصل شانه، بیشترین میزان محدوده حرکت را نسبت به سایر مفاصل بدن دارد و شخص می‌تواند شانه خود را در جهت‌های گوناگون حرکت دهد. این میزان انعطاف پذیری باعث شده است که مفصل شانه مستعد هرگونه آسیب و ناپایداری باشد. اگر آسیب‌هایی که به مفصل شانه وارد می‌شوند، با روش‌های غیر جراحی درمان نشوند، متخصص شانه به شخص بیمار، جراحی شانه را توصیه می‌کند.
آشنایی با آناتومی مفصل شانه
پیش از پرداختن به جراحی شانه و آسیب‌هایی که منجر به جراحی می‌شوند، ابتدا لازم است با مفصل شانه بیشتر آشنا شوید.
مفصل شانه از نوع توپی است و از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان بازو فوقانی، کتف و ترقوه تشکیل شده است. انتهای استخوان بازو کروی شکل است و با قرار گرفتن درون سر استخوان کتف که کاسه‌ای است، مفصل شانه را تشکیل می‌دهد.
بافتی نرم اطراف گودی کاسه‌ای شکل استخوان کتف را فرا گرفته است و سر استخوان بازو نیز دارای سطحی صاف، لغزنده و بادوام به نام غضروف مفصلی است. غضروف مفصلی به همراه پوشش داخلی نازک روی مفصل، باعث حرکت روان و نرم مفصل شانه می‌شوند.
بخش بالایی تیغه شانه از مفصل شانه بیرون زده است. یک سر استخوان ترقوه به وسیله مفصلی به تیغه شانه وصل می‌شود و انتهای دیگر آن از طریق مفصل استخوان جناغ به استخوان سینه متصل می‌گردد.
پوشینه مفصلی صفحه‌ای نازک از جنس فیبر است، که مفصل شانه را احاطه می‌کند. وجود این پوشینه باعث می‌شود که ما بتوانیم طیف وسیعی از حرکات را انجام دهیم و در عین حال استحکام و پایداری مفصل را نیز فراهم می‌کند.
عضلات گرداننده شانه، عضلات و تاندون‌هایی هستند که بازو فوقانی را به مفصل شانه متصل می‌کنند و یکی از وظایف آن‌ها پوشاندن مفصل کتف و پوشینه مفصلی است. این عضلات این امکان برای شما فراهم می‌کنند که بتوانید بازوی خود را بالا ببرید و یا حرکاتی مثل شنا و پرتاب توپ را بتوانید انجام دهید.
انواع آسیب‌های شانه
آسیب‌هایی که ممکن است به مفصل شانه وارد، عبارتند از:
- بورسیت یا تاندونیت: در اثر استفاده بیش از حد از شانه در فعالیت‌های تکراری پیش می‌آید و منجر به اصطکاک و یا انقباض عضلات گرداننده می‌شود.
- گیرافتادگی و پارگی بخشی عضلات گرداننده
- پارگی تمام ضخامت عضلات گرداننده
- دررفتگی و ناپایداری مفصل شانه: زمانی اتفاق می‌افتد که گردی سر بازو از گوی کتف جدا شود.
- شکستگی ترقوه و جدایی مفصلی که تیغه شانه را به استخوان ترقوه وصل می‌کند.
- شکستگی سر استخوان بازو فوقانی
- آرتروز و آرتریت روماتوئید: در اثر ساییدگی و تخریب سطح غضروف بین ترقوه و بالای تیغه شانه ایجاد می شود. وقتی که این غضروف تخریب می شود، استخوان ها به یکدیگر ساییده می شوند.
- عفونت شانه
- پارگی کپسول مفصل شانه
- ضایعه اسلپ: در اثر فعالیت‌های ورزشی شدید مثل بلند کردن وزنه، حرکات پرتابی و دررفتگی شانه ایجاد می‌شود.
- استئوآرتریت: نوعی ساییدگی است که با گذشت زمان غضروف ها و بافت نرم بین استخوان ها را از بین می برد.
- استئونکروز: ر این بیماری روند خون رسانی به استخوان ها به طور کامل قطع می شود و بر همین اساس مفصل شانه تخریب می شود.
جراح شانه کیست؟
جراحی شانه یکی از حوزه‌های فوق تخصصی رشته ارتوپدی است، که متخصص ارتوپد با ادامه تحصیل و ورود به مقطع فوق تخصصی این رشته، به درمان آسیب‌ها و بیماری‌های مرتبط با شانه می‌پردازدو به عنوان متخصص شانه شناخته می‌شود. دکتر امیر برزنونی یکی از جراح های مطرح شانه در ایران می باشد.
جراح شانه ابتدا سعی می‌کند بیمار را با روش‌هایی غیر جراحی درمان کند و فقط در صورتی که این روش‌ها به درمان منجر نشد، به جراحی شانه می‌پردازد.
جراحی شانه
بافت نرم و استخوان های مفصل شانه ممکن است به دلایل مختلفی آسیب ببینند. میزان آسیب تعیین می‌کند که آیا جراح شانه برای درمان بیمار نیاز به جراحی دارد یا خیر. آسیب‌های وارد شده در صورتی که درمان نشوند،باعث بروز درد و ناتوانی در فرد بیمار می‌شوند. اگر بیمار با روش‌های غیر جراحی درمان نشد، جراحی شانه بهترین روش برای بهبود کیفیت زندگی فرد است.
روش‌های جراحی شانه
جراح شانه به دو روش عمل جراحی شانه را انجام می‌دهد. این دو روش عبارتند از:
- عمل جراحی شانه یسته یا آرتروسکوپی: در این روش جراح شانه، دستگاهی میله مانند به نام آرتروسکوپ که مجهز به دوربین است را داخل مفصل می‌فرستد و با استفاده از تصاویر به دست آمده به درمان بیمار می‌پردازند. این نوع جراحی شانه به صورت سراپایی انجام می‌شود و نسبت به جراحی شانه باز دوره نقاهت بسیار کوتاهی دارد.
- عمل جراحی شانه باز: در این روش جراح شانه، به طور کامل شانه را باز می‌کند و مفصل را جراحی می‌کند. این روش جراحی برای درمان پارگی‌های بزرگ یا انتقال تاندون بهتر عمل می‌کند.
جراح شانه باید حتی الامکان از روش جراحی بسته یا ارتروسکوپی برای درمان استفاده کند، چرا که این روش عوارض کمتری برای بیمار دارد. در صورتی که بیمار فقط با روش باز درمان شود، می‌توان از این روش برای جراحی شانه استفاده کرد.
متخصص شانه چه جراحی‌هایی را انجام می‌دهد؟
جراح شانه، با توجه به شرایط بیمار و نوع آسیب دیدگی او از روش جراحی باز یا بسته برای درمان استفاده می‌کند. انواع جراحی‌های شانه که به این دو روش انجام می‌شوند، عبارتند از:
- آرتروسکوپی برای درمان سندرم گیرافتادگی
- جراحی اسلپ آرتروسکوپی
- آرتروسکوپی برای درمان دررفتگی شانه
- آرتروسکوپی برای درمانی اختلال شانه یخ زده
- جراحی‌های مربوط به روتاتور کاف یا همان عضلات گرداننده
- ترمیم مفاصل آکرومیوکلاویکولار
- جراحی تعویض شانه
- جراحی تاندون دوسر بازو
جراح شانه ابتدا با معاینه و بررسی فیزیک بیمار، نوع آسیب دیدگی را مشخص می‌کند و سپس در صورت نیاز به جراحی اقدام می‌کند.
چه علائمی در بیمار منجر به جراحی شانه می‌شود؟
گاهی آسیب به شانه و کتف به قدری شدید است که متخصص شانه ناچار به جراحی شانه است. علائمی که مشخص می‌کند بیمار به جراحی نیاز دارد به شرح زیر است:
- درد مزمن و مکرر
- بیماری پیشرفته مفصلی
- ناتوانی در حرکت
- ناتوانی در بالا بردن دست‌ها
- ضعف قابل توجه شانه آسیب دیده
- عدم توانایی بلند کردن اجسام به کمک دست آسیب دیده
این عوامل باعث می‌شوند جراح شانه، با انجام جراحی درد بیمار را تا میزان قابل توجهی کاهش دهد.
عوارض جراحی شانه
اگر چه پس از عمل جراحی بروز درد و حساسیت تا حدی طبیعی است، اما در صورت بروز علائم و نشانه‌های خاص باید مراقب باشید. چرا که احتمال بروز عوارض در هر گونه روش جراحی شانه وجود دارد.
- تب بعد از روز دوم بعد از جراحی شانه
- افزایش درد یا تورم
- قرمزی، درد، تورم یا ترشحات زردرنگ از هر یک از زخم‌ها
- خونریزی غیرمعمول (برخی از خونریزی‌ها طبیعی و حتی مطلوب است)
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن بازو یا دست
در صورت بروز این علائم حتما به متخصص شانه اطلاع دهید تا از پیشرفت عوارض جانبی جلوگیری کنید.
جمع بندی
به علت حیاتی بودن نقش مفصل شانه توصیه می‌شود که در صورت بروز هرگونه آسیب به مفصل شانه حتما به متخصص شانه مراجعه کنید.
اگر جراح شانه، عمل جراحی را به شما پیشنهاد داد، درمان را به تعویق نیندازید و سریع اقدام کنید. جراحی شانه به هر روشی که انجام شود، درد را تا حد زیادی کاهش می‌دهد و باعث بهبود کیفیت زندگی فرد می‌شود.
